W powszechnym postrzeganiu, pełnienie wysokich funkcji kierowniczych to prestiż i dobra pensja. Sami zainteresowani, mówią jednak przede wszystkim o olbrzymiej odpowiedzialności – nie bez kozery.

Kodeks pracy ogranicza odpowiedzialność materialną pracownika za szkody wyrządzone spółce do trzech miesięcznych pensji w wysokości z dnia wyrządzenia szkody (art. 119). Członkowie zarządów, rad nadzorczych, prokurenci, członkowie komisji rewizyjnych, a więc osoby podejmujące często niełatwe decyzje biznesowe w dynamicznie zmieniających się warunkach rynku, ryzykują znacznie więcej, i to dosłownie, materialnie całym swoim majątkiem.

Nasz system prawny zawiera wiele regulacji obarczających osoby zarządzające, majątkową odpowiedzialnością za szkody wyrządzone spółce poprzez działania lub zaniechania sprzeczne z prawem, ale także umową i wewnętrznymi regulacjami spółki. Wymienić tu należy art. 293 Kodeksu Spółek Handlowych, który wspomina również o staranności jakiej managerowie powinni dochować przy wykonywaniu swoich obowiązków. W praktyce warto zwrócić uwagę na ocenny charakter tego co można uznać za staranność lub jej brak. Podobny w swoim brzemieniu jest również art. 483 KSH, a ogólna wykładnia wybrzmiewająca z przepisów mówi o obowiązku naprawienia szkody przez osobę, która jest jej winna.

Przepisów, które wystawiają managerów na bezpośrednie finansowe konsekwencje jest znacznie więcej. Kolejne z listy to art. 299 KSH, mówiący, że członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za zobowiązania spółki, jeśli egzekucja z majątku spółki okazała się niemożliwa, czy art. 116 ordynacji podatkowej – nakładający odpowiedzialność majątkowa członków zarządu za zaległości podatkowe spółki. I choć zarówno art. 116 par.1 ust. 1a Ordynacji Podatkowej jak i art. 299 par 2. wskazuje na możliwość uwolnienia się od odpowiedzialności majątkowej jeśli wykaże się, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości, to już niedawna Uchwała Sądu Najwyższego z dn. 30 stycznia 2019 (sygn. III CZP 78/18) orzeka na podstawie art. 299 KSH, że nawet po zgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości Członek zarządu ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki jeżeli pozostają w związku ze stosunkiem prawnym istniejącym w chwili złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Powyższe paragrafy nie wyczerpują listy przepisów narażających managerów na bezpośrednią finansową odpowiedzialność. Dalsze regulacje znajdziemy w Ustawie o Rachunkowości, wskazującej w art. 4a, że to kierownik jednostki oraz członkowie rady nadzorczej odpowiadają za zgodność sprawozdań finansowych z wymogami ustawy. Jednocześnie wszyscy odpowiadają solidarnie wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem stanowiącym naruszenie tego obowiązku.

Warto również wspomnieć o Market Abuse Regulation (MAR), przenoszącym na emitentów publicznych (także emitentów obligacji), wymogi zbierania informacji, analizy i raportowania o zdarzeniach wpływających na cenę emitowanych instrumentów finansowych w trybie bieżącym, nie tylko okresowym.

Ustawa o zmianie ustawy o funduszach inwestycyjnych i niektórych innych ustaw, to kolejny przykład prawa nakładającego potencjalnie wysokie kary finansowe na członków władz spółek za rażące naruszenia ich obowiązków.

Jak wskazuje praktyka wiele pozwów wobec managerów, kierowana jest przez … ich własne spółki, np. przez nowy zarząd zastępujący swoich poprzedników, co ma być namacalnym, prawnym wyrazem odcięcia się od błędnych decyzji poprzedników i działaniem na korzyść spółki w myśl przepisów o obowiązku naprawienia szkody przez osobę, która jest jej winna.

De facto lista przepisów, które mogą stać się podstawą do skierowania roszczenia wobec managera (np. o szkody wynikające z zachowania nienależytej staranności zgodnie z art. 293 KSH par.1 i 2) wydaje się niemal nieskończona. Wspomnieć można choćby zaimplementowane w zeszłym roku RODO.

Managerze! Zabezpiecz siebie i swoich bliskich

Rynek ubezpieczeniowy wypracował instrumenty dające ochronę kadrze zarządczej na wypadek takich niemiłych i kosztownych zdarzeń. Najważniejszym narzędziem są polisy D&O (Directors & Officers), chronią one prywatny majątek managerów. Ich popularność rośnie, a cena staje się coraz bardziej przystępna. W zależności od profilu ryzyka, 1 mln zł zabezpieczenia na polisie można uzyskać już za składkę 1,5-2 tys. zł rocznie.

Czy mają już Państwo własną polisę D&O?